از سکه های داریوش هخامنشی تا ارز جهانی اسکندر مقدونی/ معرفی انواع سکه های قدیمی در ایران

امیر کشانی(سردبیر)

به گزارش سایت طلا گلدنیوز به نقل از ، دایره المعارف ایرانیکا، سکه به واحدهای استاندارد شده فلزی گفته میشود که به عنوان وسیله مبادله در طول تاریخ مورد استفاده قرار گرفته اند و برای اولین بار توسط داریوش اول هخامنشی (521-486 قبل از میلاد مسیح) وارد ایران شده است.

تاریخچه ضرب سکه در ایران باستان

اعتقاد بر این است که در غرب آسیا اولین ضرب سکه در ساردیس در لیدیا در قرن ششم قبل از میلاد صادر شده است. اولین نمونه‌ها از الکتروم بود، آلیاژی طبیعی از طلا و نقره. اعتقاد بر این است که اولین سکه های طلای خالص و نقره خالص در همان ضرابخانه تولید شده است. آنها جلوی روبه‌روی یک شیر (سمت چپ) و یک گاو نر را در جلو و دو ضربه مشت مربعی بر پشت دارند، نمادی که عموماً با ایران مرتبط است.

به همین دلیل و دلایل دیگر برخی از محققان استدلال کرده اند که همه این سکه ها پس از فتح سارد توسط کوروش دوم در سال 547 صادر شده است. با این حال، برخی دیگر این دیدگاه سنتی را می‌پذیرند که حداقل ممکن است سکه های طلا زودتر، در زمان پادشاهی کرزوس پادشاه لیدیا، ضرب شده باشند.

ویژگی سکه های داریوش هخامنشی

ضرب سکه های سلطنتی ایرانی در حدود سال 500 قبل از میلاد در نزد یونانیان به نام های «داریک استتر» (طلا) و «داریک سیگلوی» (نقره) شناخته می‌شود که هر دو تصویر مشخصه کماندار را در جلوی آن نشان می‌دهند. هدف ظاهراً ارائه یک معیار ارزشی یکسان در سراسر امپراتوری و همچنین، به گفته هرودوت نشان دادن قدرت خود داریوش هخامنشی بود.

ضرب داریک طلا تا زمان فتح امپراتوری توسط اسکندر در سال 331 و شاید تحت اقتدار او ادامه یافت (Carradice, p. 92) اما به نظر می‌رسد تولید سکه های نقره در اوایل قرن چهارم متوقف شده است.

داریک استاتر طلای امپراتوری هخامنشی و استاندارد ایرانی بود. به نام داریوش بزرگ نامگذاری شده است. به تعبیر امروزی، این سکه طلای بین‌المللی آن زمان بود تا اینکه با سکه طلای صادر شده توسط پادشاه مقدونیه فیلیپ دوم جایگزین شد. منابع باستانی داریک ها را "کماندار" می‌نامند، زیرا نوعی شاه را با کمان نشان می‌دهد.

وزن سکه های دریک هخامنشی چقدر بوده است؟

استاندارد وزن بابلی که قبلاً در فلات ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت، به طور کلی برای سکه های دریک هم مورد استفاده قرار گرفت ؛ اما داریوش اصلاحات خاصی را انجام داد به عنوان مثال، یک سند پاپیروس از مصر متعلق به قرن پنجم قبل از میلاد مسیح تأیید می‌کند که بازرگانان «بر اساس سنگ (وزن) شاه» پرداخت می‌کردند: 1 کرش (O.Pers. karša) = 10 مثقال

وزن انواع مختلف سکه دریک نقره و طلا

داریک 8.4 گرم (= 1 مثقال) وزن داشت و 98 درصد طلای خالص بود. وزن سیگلوس 11.2 گرم و محتوای نقره آن بیش از 90 درصد بود. بیست سیگلوی معادل 1 داریک بود. بنابراین نسبت ارزش بین نقره و طلا از نظر تئوری 13.3 بود. سیگلوس نیز در ثلث، چهارم، ششم و دوازدهم زده شد.

کاربرد سکه های هخامنشی در ارتش و نیروی دیایی!

داریک ها و سیگلویی ها سکه های تجاری بودند که در همه جا از اعتبار زیادی برخوردار بودند و اغلب از نظر وزن، خلوص و حتی طرح تقلید می‌شدند. داریک ها به طور خاص به عنوان استاندارد طلا در سراسر بخش غربی امپراتوری ایران و آسیای صغیر عمل کردند.

در ابتدا به نظر می‌رسد تنها یک ضرابخانه شاهنشاهی هخامنشی در سردیس وجود داشته است (بیور، ص 619)، اگرچه بسیاری از سکه های شاهنشاهی دارای ضربات متقابلی هستند، احتمالاً توسط بانکداران محلی (برنز، ص 83)، اما ضرابخانه دیگری برای طلا مدتی در قرن پنجم، احتمالاً در بابل، تأسیس شد و ممکن است در قرن چهارم چندین ضرابخانه برای طلا وجود داشته باشد.

گفته شده است که بخش زیادی از پول هخامنشی منحصراً برای تأمین هزینه تأسیسات نظامی، طلا برای ارتش، نقره برای نیروی دریایی ضرب شده است. این تقسیم کنجکاو ممکن است منعکس کننده این واقعیت باشد که نقره پول رایج در دریای مدیترانه بود، در حالی که ارتش عمدتاً در غرب آسیا، جایی که طلا ترجیح داده می‌شد، عمل می‌کرد (Burns, p. 324). با این حال ضرب سکه سلطنتی هخامنشی نه وسیله مبادله منحصر به فرد و نه جهانی در امپراتوری بود. در ابتدا، احتمالاً عمدتاً در خود لیدی استفاده می‌شد (اگرچه دریک طلا در کانسار قرن ششم در تخت جمشید یافت شد). در قرن پنجم و چهارم، استفاده از ضرب سکه به شرق گسترش یافت.

سکه های اسکندر مقدونی و سلوکیان (331-171 قبل از میلاد)

اسکندر پس از فتح هخامنشیان، استاندارد وزن آتیک را در سرتاسر امپراتوری خود ایجاد کرد که شامل کورسمیا، باختر و سغد نیز می‌شد.

وزن و ارزش سکه اسکندر مقدونی

سکه استاندارد اسکندر مقدونی شامل استاتر طلا به وزن 8.6 گرم و تترادراخم نقره ای (چهار درهم) با سر هرکول پوشیده شده با پوست شیر ​​در جلو و زئوس نشسته در پشت آن به وزن 16.8 گرم بود.

سکه اسکندر با خلوص تقریبی 98٪ است که میتوان گفت خالص ترین سکه در بین سکه های قدیمی است.

ارزش سکه های او به اندازه ای بالا بود که جانشینانش برای 250 سال آینده سکه ها را با همان طراحی یکسان به استفاده گذاشتند.

سکه اسکندر به عنوان اولین ارز جهانی تاریخ

الکساندر یا اسکندر مقدونی می‌خواست تمام مردم در امپراتوری خود از یک سکه استفاده کنند. در امپراتوری گسترده اش، 26 کارخانه سکه تاسیس کرد، همه با دستور صریح برای ضرب سکه هایی که به یک شکل به نظر می‌رسیدند. سکه های پیشینی که موفق بودند مانند tetradrachm پرواز اتنایی در سراسر جهان استفاده می‌شدند، اما آنچه که متفاوت بود این بود که سکه های اسکندر در همه جا ضرب می‌شدند. به همین دلیل، سکه های الکساندر اغلب به عنوان اولین ارز جهانی تاریخ شناخته می‌شوند.

نماد انتقام در سکه های اسکندر مقدونی

اسکندر با علاقه شخصی به طراحی سکه ها، پروفایلی از خدای آتنا را با نیزه کورینتی نگاه کرد. زمانی که الکساندر امپراتوری فارس را تصرف کرد، با خود ثروتهای سردنشین سلسله اخمنیون را به همراه آورد. این انتقام شیرینی برای الکساندر بود که به همین دلیل، خدای پیروزی را برای زینت طرح های پشتیبان انتخاب کرد. انتقام نقش مهمی در اینجا داشت، از طلاهای کسبه فارس قهرمانی برداشت تا سکه های طلایی با تصاویر خدایان آتنا و پیروزی را ضرب کند.

ترتیب تاریخی سکه های قدیمی ایران

سکه های هخامنشی: سکه‌های هخامنشی شامل سکه‌هایی با تصویر پادشاهان هخامنشی می‌باشند که در دوره هخامنشیان (حدود ۵۵۰ قبل از میلاد) ساخته شده‌اند.

سکه های ساسانی: سکه‌های ساسانی شامل سکه‌هایی با تصویر شاهان ساسانی و نمادهای دینی مانند آتش‌بگذاری و چراغ‌های مقدس می‌باشند که در دوره ساسانیان (سده ۳ تا ۷ میلادی) ساخته شده‌اند.

سکه های اشکانی: سکه‌های اشکانی شامل سکه‌هایی با تصویر شاهان اشکانی می‌باشند که در دوره اسکندریه پهلوی (سده ۳ تا ۱ قبل از میلاد) ساخته شده‌اند.

سکه های پارسی: سکه‌های پارسی شامل سکه‌هایی با تصویر شاهان و نمادهای مربوط به فرهنگ و تاریخ ایرانی می‌باشند که در دوره‌های مختلف تاریخی ساخته شده‌اند.